Clara Zetkin ile birlikte Alman işçi sınıfı mücadelesi ve kadın hareketinin örgütlendirilmesinde yer alan ve önemli bir çabanın sahibi olan Luise Zietz, Sosyal Demokrat Parti’nin (SPD) yönetiminde yer alan ilk kadındı. Kadınların statülerinin iyileştirilmesi için mücadele eden Zietz’a göre “kadınların eşitliği demek, onların da erkeklerin yanısıra toplumsal yaşamın her alanında aktif olmaları ve çalışmalarıdır.”
Luise Zietz 25 Mart 1865 yılında, Hamburg’a 30 kilometre kadar mesafede bulunan ve Holstein’e bağlı bir köy olan Bargteheide’de doğdu. Aile adı, Luise Körner’di. Yoksul olan ailesi halıcılıkla uğraşıyor ve ailenin her üyesi geçinebilmek için babaya yardımcı olmak zorunda kalıyordu. Luise daha 9 yaşındayken, kızkardeşlerin en büyüğü olarak, yakında altı kişi olacak ailesinin beslenebilmesi için örgü ve pamuk taşıma gibi işlerde yer almaya başladı. Ağır iş ve açlık çocukluğuna damga vuran iki temel noktaydı. Endüstrileşmenin gelişmesi el yapımı ürünlere ilgiyi azaltıp değerinin düşmesine yol açıyordu. Ailesinin geçimini iyice zorlayan bu durum karşısında Luise halk eğitim okulunu bitirdikten sonra, daha on dört yaşındayken 1879 yılında evden ayrılmak zorunda kaldı. Hamburg’a gidip evlerde hizmetçi olarak çalışmaya başladı. Ancak çok geçmeden bir sigara fabrikasına işçi olarak girdi. İşçiliği tercih etmesinin nedeni, kendisine ayıracak zaman bulabilmesiydi. Ana okulu öğretmeni yetiştiren bir okula devam ederek bu mesleği yapma hakkını kazandı. Boş zamanını bol bol okumak ve kendisini eğitmek için değerlendiriyordu. Bu sayede ileride çok yararını göreceği sözlü ve yazılı ifade gücünü geliştirdi.
İşçiler arasında ilk örgütlenme
Hamburg’da bir liman işçisi olan Karl Zietz ile tanışan Luise bu işçi vasıtasıyla işçi hareketiyle ilişkilendi. Sosyalizmi de yine onun sayesinde tanıdı. 1885 yılında Karl Zietz ile Luise evlendiler. Evliliklerinden sonra, Luise’in büyük örgütleyicilik yeteneğinin Alman Sosyal Demokrat Partisi’nin (SPD) hizmetine sokulması, eşinin ise çalışmaya devam etmesi kararlaştırıldı. Luise 1892 yılında parti üyeliğine alındı. Böylece Hamburg SPD’sinde ve Fabrika İşçileri Birliği’nde aktif yer almaya başladı. O zamanlar 27 yaşındaydı.
Luise Zietz, binlerce liman işçisinin çok uzun çalışma saatlerini azaltmak ve düşük ücretlerini artırmak talebiyle 1896-1897 yıllarında Hamburg’da gerçekleştirdikleri grev sırasında ilk kez konuşmacı olarak kitlelere hitap etti. Net konuşma tarzı ve güçlü sesiyle dinleyicilerde büyük etki yarattı. İşçi kadınları örgütlemek için yaptığı bu propaganda ve ajitasyonla ulusal çapta üne kavuştu. Etkili bir örgütleyici, ajitatör ve konuşmacı olarak öne çıktı. Grev sırasında liman işçilerinin eşleri ve kızlarının grevi desteklemeleri için onları başarıyla örgütledi. Grevden sonra da yapılan SPD mitingleri ve sendika grupları için Almanya çapında sık sık çağrılan aktif bir konuşmacı haline geldi. Partisi SPD’nin en popüler ve başarılı ajitatörlerinden biriydi, özellikle kadın ajitasyonunda çok iyiydi.
Kadın gazetesi “Die Gleichheit” günleri
Zietz, 1897’den sonra Clara Zetkin ve Ottilie Baader ile yakından ilişkilendi ve onlarla birlikte sosyal demokrat kadın gazetesi “Die Gleichheit” (Eşitlik) için çalışmaya başladı.
1900 yılında Hamburg’da kadın temsilcisi olan Zietz’in bu konumu 1906’ya kadar devam etti. 1908 yılında Prusya’da kanunların değişmesiyle kadınlara siyasi örgütlere üye olma hakkı tanındı. Bu kanunun çıkmasıyla, daha öncesinde bağımsız örgütlenen sosyalist kadın yapıları SPD çatısı altında toplandılar. O dönemin en etkili sosyalist kadın öncüleri olan Clara Zetkin ve Ottilie Baader’in onayı ile Zietz SPD parti yönetimine seçilen ilk kadın oldu, aynı zamanda da kadın bürosundan sorumluydu. Temel hedefi, daha çok kadını sosyalizm için örgütlemekti. Parti çalışmalarının ve konuşmalarının yanısıra kadınların yasal eşitlik elde etmesinin propagandasını yaptığı küçük ama oldukça detaylı broşürler yazdı. Sloganı, ”Erkek ve kadın için genel, eşit, gizli ve direkt seçme hakkı!” idi.
SPD’de kadın sekreterliği
Zietz’in mücadelesi yalnızca kadın haklarıyla sınırlı değildi. İşçi hakları ve çocuk haklarıyla da ilgileniyordu. Kendi yaşamından, daha çocuk yaşta ağır işlerde çalışmak zorunda kalmaktan yola çıkarak çocuk hakları konusuna özenle eğildi. Çocukların kendi doğalarının gerektirdiği bir yaşamı sürmesi ve kendi hayallerini yaşayabilmesi çok insani bir talepti ve bugün de aynı önemi korumaktadır.
Luise Zietz 1912-1916 yılları arası SPD parti yönetiminde Kadın Sekreterliği’ni yaptı. Kadın örgütlerinin SPD çatısı altında toplanmaları, kadınların bağımsız örgütlenmeleri dönemindeki gibi kendi özgün taleplerini ve politikalarını geliştirme koşullarını ellerinden aldı ve Zietz’in de eylemliliğini sınırladı. Zietz parti istekleri dışına çıkma ve bağımsız hareket etme konusunda daha tereddütlü hale geldi. Feminist talepler üzerine partinin erkek yöneticileri ile çatışmaktan kaçınıyordu.
Birinci Dünya Savaşı yaklaşırken Zietz’in parti yönetiminin kararlarına tabi olma tutumu değişti. Savaş bütçesinin onaylanmasına karşı açıkça tutum aldı. Bu açık savaş karşıtı tutumu nedeniyle 1917’de parti yönetiminden tasfiye edildi. Bunun üzerine SPD’den ayrılarak, hükümetin savaş politikalarına karşı açıktan tavır alan yeni kurulmuş Bağımsız Sosyal Demokrat Parti (USPD) saflarına katıldı. 1920 yılından hayatını kaybettiği 1922 yılına dek USPD’nin parlamentodaki temsilcilerinden biri oldu. O dönemde parlamentoda 37 kadın vekil yer alıyordu. Meclis toplamının yüzde sekizini oluşturan kadın milletvekillerinin yarısından fazlası da USPD ya da SPD üyesiydi. 1922 yılında USPD ve SPD birleşti, ancak Luise Zietz bu birleşmeyi göremeden yaşamını yitirdi.
16 yıl yayınlanan kadın gazetesi
Luise Zietz, 27 Ocak 1922’de 56 yaşındayken vefat etti. Ölümünden bir gün önce Alman Parlamentosu’nda yapılan savaş tazminatı ödemeleri tartışmalarına katılmış ve bir kalp krizi geçirmişti. Ölümünden sonra, bir başka kadın milletvekili Clara Mende onun hakkında yaptığı konuşmada, Zietz’in çok tartışan ve erkeksi biri olarak değerlendirildiğini, oysa aslında çok yumuşak kalpli biri olduğunu, birlikte bir fincan kahve içerken Zietz’in tüm hayat hikayesini öğrendiğini ve bu nedenle de onu başkalarının yargıladığı gibi yargılayamayacağını ifade etmişti.
1904 yılında Luise Zietz ile Ottilie Baader SPD’nin Clara Zetkin’den sonra en tanınan üyeleri olarak seçildiler. Zetkin ile Baader ve Zietz kadın gazetesi “Die Gleichheit”i (Eşitlik) birlikte çıkarıyorlardı. “Die Gleichheit” 16 yıl boyunca yayınlanmış ve tirajı 125 bine kadar çıkmış etkili bir kadın gazetesiydi. Önceleri gazetenin Yayın Yönetmeni Clara Zetkin iken kadın örgütlerinin SPD çatısı altında toplanmasıyla bu görev Zetkin’den alınarak Zietz’e verildi. Bazı kaynaklar bunu Zietz’in kendisini partinin erkek yöneticilerinin ilgi ve görüşleriyle özdeşleştirmesine bağlıyor. Clara Zetkin’in bu görevden alınmasının esas nedeni, parti yönetimini “revizyonist” olarak nitelendirip onlarla mücadele etmesiydi.
Çelişkilerle birlikte Zetkin’e sempati
Luise Zietz kadın hareketini kurma ve geliştirme faaliyetlerini Clara Zetkin’den daha fazla omuzlamış biriydi. Teorik çalışmadan çok pratik faaliyetlerde yoğunlaşıyor; yaptığı konuşmalar ve yazdığı broşürler de aynı şekilde pratik sorunları veya ortaya çıkardığı dersleri içeriyordu. Buna karşılık Zietz her ne kadar bazı tanımlamalarına eleştirel baksa da Clara Zetkin’in görüşlerine sempati duyuyor; teorik ve politik öncülüğün Zetkin’de olmasını kabul ediyordu. Ancak Zietz parti bürokrasisine dahil oldukça, daha bağımsız bir tutum alan Zetkin ile arasında tartışmalar da yaşanıyordu.
Clara Zetkin 1910 yılı 8 Mart’ının Almanya’da ilk kez “Dünya Emekçi Kadınlar Günü” olarak kutlanmasına öncülük etti. 1911 yılında ise Luise Zietz öncülüğünde 19 Mart Kadınlar Günü olarak belirlendi. O gün, Berlin’de 42 etkinlik yapıldı. Wedding’de beş bin, Moabit’de beş binden fazla kadının katıldığı etkinlikler gerçekleştirildi. 1912 yılında ise, Zietz’in “Die Gleichheit”deki çağrısına rağmen, Kadınlar Günü etkinliğine ilgi zayıf oldu. Sonuçta Clara Zetkin’in önerdiği gün, dünya çapında “Emekçi Kadınlar Günü” olarak kutlanmaya başlandı.
Luise Zietz’in adı 1951 yılında Berlin-Biesdorf’da bir caddeye verildi. Daha sonra da Zwickau-Oberplanitz’de bir cadde ile doğum yeri olan Bargteheide’de bir yola adı verildi.
