Juana Azurduy de Padilla, 18. yüzyılda Güney Amerika’ da İspanyol sömürgecilerine karşı verilen özgürlük mücadelesinin askeri liderlerindendi. Gerilla tarzı mücadelesindeki kararlılığı ve başarılarıyla ulusal kahraman olarak Bolivya ve Arjantin halklarının tarihinde yerini almıştır.
Juana Azurduy, 12 Temmuz 1780′ de Chuquisaca şehrinin Toroca kasabasında doğdu. Chuquisaca şimdiki Bolivya’da Sucre adıyla tanımlanmaktadır. 19. yüzyılın başlarında İspanyol sömürgeciliği zamanında ise bugünkü Arjantin, Bolivya, Paraguay ve Uruguay topraklarını içine alan ve Viceroyalty of Rio de la Plata olarak tanımlanan İspanyol bölgesinin bir parçasıydı. Juana Azurduy bir mestiza; yani yarı İspanyol yarı yerli bir melezdi. Babası Don Matias Azurduy çok sayıda mülkü olan varlıklı bir İspanyol beyaz, annesi Dona Eulalia Bermudes ise Chuquisacalı bir yerliydi. Juana’nın babası o daha çocukken Spaniards olarak adlandırılan İspanyol kökenlilerden biri tarafından öldürüldü ve katil elini kolunu sallayarak cinayet yerinden uzaklaştı. Chuquisaca’da büyüyen Juana 12 yaşındayken rahibe olmak üzere bir manastıra girdi. Ne var ki sık sık başkaldırdığı için 17 yaşındayken manastırdan uzaklaştırıldı.
10 bin askere komuta ediyordu
Juana Azurduy 1805 yılında 25 yaşındayken kendisi gibi Bolivya’nın yerli halkına karşı sevgi dolu olan Manuel Ascencio Padilla ile evlendi ve dört çocukları oldu. Juana İspanyolcanın yanısıra iki Güney Amerikan dili olan Quechua ve Aymara dillerini de konuşabiliyordu.
1809 yılında Bolivya Özgürlük Savaşı başlayınca Juana ve eşi hemen devrimci güçlere katıldılar ve İspanyollara karşı 2 bin kişilik bir orduya komuta ettiler. Padilla daha sonra Chuquisaca çevresinde geniş bir alanın sivil ve askeri yöneticisi oldu. 1813 yılında komutaları altındaki gücün sayısı 10 bin askere ulaşmış bulunuyordu.
Her savaşta başarıyla çıktı
Juana, İspanyollara karşı 1809-1825 yılları arasında süren mücadelesinde gerilla tarzı bir savaş yürüttü. 1811-1817 yılları arasında 23 savaşta yer aldı. Süvari üniforması giyiyor, saçlarını bir askeri kep altında topluyor; hem kılıç ve hem de tüfekle ustaca savaşıyordu. Komutasındaki güçler 8 Mart 1816′ da İspanyolların ana gümüş kaynağı olan Potosi’ye bağlı Cerro Rico’yu geçici bir süre için ele geçirdi. Juana, düşman bayrağının ele geçirilmesiyle sonuçlanan bir süvari atağına öncülük etti. Bu başarıları sonucu 16 Ağustos 1816′ da Buenos Aires’deki Rio de la Plata Birleşik Eyaletleri’nin en üst yöneticisi Juan Martin de Pueyrredon tarafından rütbesi yarbay derecesine yükseltildi ve Pueyrredon ona kendi kılıcını hediye ederek onurlandırdı.
Kızını doğurdu ve çatışmaya devam etti
Juana Azurduy’un askeri başarıları onu ve ailesini sömürgecilerin hedefi haline getirdi. Düşman güçleri bütün çocuklarını kaçırdı. Azurduy ile eşi Padilla çocuklarını düşmanın elinden almak için hemen harekete geçtiler, ancak onla
rın katledilmesini önleyemediler. Kasım 1816′ daki bir çarpışma sırasında Juana Azurduy yaralandı, eşi ise onu korumaya çalışırken yakalandı ve öldürüldü. Juana bir karşı saldırıya öncülük ederek eşinin cesedini düşmanların elinden aldı.
İspanyollar 1818′ de Bolivyalılara karşı ağır bir karşı atağa geçtiklerinde Juana Azurduy askerlerinin bir kısmıyla Kuzey Arjantin’e geçmeyi başardı ve orada Arjantinli vali ve gerilla lideri Martin Miguel de Guemes’in komutası altında savaşmaya devam etti. Burada Rio de la Plata Birleşik Eyaletleri Devrimci Hükümeti’nin yurtsever Kuzey Ordusu’nun komutanlığı görevine atandı. Bu ordu ile birlikte Juana Azurduy, İspanyol sömürgecilerinin sonunda alanı terk etmeleriyle sonuçlanan bir isyan bölgesi yarattı. Davasına öylesine adanmıştı ki, hamileliğinde bile savaşmaya devam etti; bir noktada kızını doğurduktan hemen sonra çatışmaya geri döndü. Mücadelesinin en üst aşamasında 6 bin kişilik bir erkekler ordusuna komuta ediyordu.
Sömürgeciliğe karşı özgürlük savaşı
1825 yılında Bolivya bağımsızlığını ilan etti ve Juana Azuduy, Sucre (Chuquisaca) kentine döndü. 25 Mayıs 1862′ de yaşamını yitirinceye kadar orada yaşadı. İspanyol sömürgeciliğine karşı savaşta eşini ve dört oğlunu kaybetmesine rağmen bir an bile duraksamadan zafere kadar 
mücadelesine devam etmişti, sivil yaşama döndükten sonra da yurtseverlik görevlerini yerine getirmekten geri durmadı.
Juana Azurduy yoksulluk içinde ve unutulmuş olarak yaşama veda etti. Ancak bir yüzyıl sonra bir kahraman olarak yeniden hatırlandı. Bugün hem Bolivya’ da ve hem de Arjantin’ de ulusal kahraman olarak kabul edilmektedir. 2009 yılında Arjantin Ordusu’ nda general rütbesiyle ödüllendirildi. Ayrıca, Arjantin’ deki “Kadınların Hakları ve Katılımı İçin Ulusal Program” onun adıyla yürütülmektedir.
Juana’nın ayak izleri
Arjantin’in başkenti Buenos Aires’de 15 Temmuz 2015 tarihinde Juana Azurduy’un 52 ayak yüksekliğinde ve 25 ton ağırlığında bir heykelinin açılışı kızılderili Bolivya Devlet Başkanı Evo Morales tarafından yapıldı. Heykel, Amerika kıtasının kaşifi olarak tanınan ve bu kıtanın sömürgeleştirilmesinin önünü açmaktan sorumlu tutulan Kristof Colomb’un bir heykelinin bulunduğu alana yerleştirildi.
Washington’ daki Amerika Devletleri Birliği Binası’ nda ünlü Latin Amerikalıların yer aldığı İlkbahar 2014′ deki bir açık hava sergisinde Azurduy’ un bir rölyefi de yer almıştı. Ayrıca çocuklara Arjantin tarihini tanıtmayı amaçlayan bir çizgi filmin de konusu olmuştur Azurduy.
