Guadeloup’da bir öncü: Gerty Archimède

- Fidan YILDIRIM
424 views
Avukat ve komünist politikacı Gerty Archimède, Guadeloupe Barosu’nda yer alan ilk kadın ve Fransız Ulusal Meclisi’ne seçilen ilk siyahi kadın olan Guianalı Eugenie Eboue-Tell ardından bu meclise seçilen ikinci siyahi kadındı. Guadeloupe Komünist Partisi-PCG’nin önde gelen bir üyesi olmanın yanı sıra Guadeloupe Kadınlar Birliği’nin kurucusu ve başkanı, Basse-Terre komününün genel müşaviriydi.

Tam adı Gerty Marie Bernadette Archimède idi. 26 Nisan 1909’da Guadeloupe’un Morne-à-l’Eau komününde beş çocuklu bir ailenin en büyük çocuğu olarak dünyaya geldi. İşçi sınıfından bir aileden geliyordu. Annesi telefoncu, babası bir fırın işçisiydi. Ancak belediye elitleri çevresinde büyüdü. Zira babası Justin  Archimède 1912’te Morne-à-l’Eau komününün belediye başkanı oldu ve 1949 yılına kadar bu görevde kaldı.

 

1945’te Fransız Ulusal Meclisi’ne girdi

Paris’te hukuk eğitimi aldığı yıllarda ilerici çevrelerle ilişkilenen Gerty Archimède 1939 yılında avukat olarak, Guadeloupe barosunun ilk kadın üyesi oldu. Aktif bir siyasi hayatı vardı ve savaş yıllarında Komünist Partisi ile ilişkilendi. 1944 yılında Komünist Genel Meclis Üyesi oldu. Ayrıca 1947-1952 yılları arasında Bölge Meclisi Üyesi olarak görev yaptı. 10 Kasım 1945’te ise, Fransız Komünist Partisi-PCF listesinden Guadeloupe milletvekili olarak Fransız Ulusal Meclisi’ne girdi ve 17 Nisan 1951’e kadar PCF meclis grubunda yer aldı. Milletvekilliği sırasında yasalar ve Karayipler ile ilgili konular üzerinde özel olarak durdu. Fransız Komünist Partisi üyesi olan  Archimède dünya çapında sayısız konferansa PCF temsilcisi olarak katıldı. 1951’den sonra da seçimlerde dört kez daha aday olmasına karşılık tekrar milletvekili seçilemedi. 1952 yılında Guadeloupe’a dönen Archimède avukat olarak faaliyetlerine devam etti. 1953 yılında Basse-Terre Belediye Başkanı Elie Chauferain’in yardımcısı olarak seçildi ve 1956’da onun yerine geçti. Bu sürece kadar avukatlık görevini sürdürdü.

‘Fransız Kadınlar Birliği Federasyonu’nu kurdu

Gerty  Archimède feminist düşünceyi benimseyen bir feminist aktivist olarak Guadeloupe’daki kadınların sosyal güvenlik ve emeklilik haklarına kavuşmaları için mücadele etti. Bu çalışmalara destek amacıyla Fransız Kadınlar Birliği adıyla bir federasyon kurdu. Fransız Kadınlar Birliği-UFF, Fransız Komünist Partisi’ne yakın bir oluşumdu. Daha sonra UFF’nin Guadeloupe Kadınlar Birliği’ne dönüşmesi için aktif katkıda bulundu. Gerty Archimède Guadeloupe Komünist Partisi’nin kuruluşuna öncülük eden liderlerden biriydi. Amerikalı politik aktivist, filozof, akademisyen ve yazar Angela Davis 1969’da tekneyle Küba’dan Basse-Terre’ye gelip de arkadaşlarıyla beraber Fransız gümrük memurları tarafından tutuklanıp pasaportlarına el konulduğunda Angela Davis ile tanıştı. Angela Davis otobiyografisinde bu karşılaşmadan söz etmektedir.

İsmi birçok yere verildi

Basse-Terre’de Fransa Kültür Bakanlığı’ndan tescilli bir Gerty Archimède Müzesi bulunmaktadır. 13 Aralık 2002’de yine Basse-Terre’de anısına bir bronz heykelin açılışı yapılmıştır. Parisli komünistlerin talebiyle Paris’in 12. Bölgesi’deki bir caddeye 2006’da Gerty Archimède’nin adı verilmiştir. Archimède’nin yeğeni Alain Fox, onun Guadeloup’da Angela Davis ile karşılaşmasından esinlenerek ”Pas de prison pour le vent” (Rüzgar için hapishane yok) adlı bir oyun kaleme almıştır. 14 Ocak 2011’de Saint-Claude şehrindeki Fransız Antilleri Üniversitesi’nde açılan bir amfitiyatroya Gerty Archimède’nin adı verilmiştir. Gerty Archimède 15 Nisan 1980’de Morne-à-l’Eau’da yaşama gözlerini yummuştur.