İslami feminizmin savunucusu

- Fidan YILDIRIM
773 views

AMINA WADUDAmina Wadud, Kuran-ı Kerim’i kadın bakış açısıyla ve ilerici bir perspektifle yorumlayan Amerikalı bir İslam bilgini ve yazar. Temel ilgi konularını İslami araştırmalar, İslamcı feminizm, teoloji, felsefe ve dinler arası diyalog oluşturmuştur. Kadınların da imamlık yapabileceğine dair inancı ve bu temeldeki girişimleri ile dikkatleri üzerine çekmiştir.

Wadud, 25 Eylül 1952’de Maryland-Bethesda’da Afrika kökenli bir Amerikan ailesinin çocuğu olarak dünyaya geldi. Gerçek adı Mary Teasley olan Wadud’un babası Metodist bir rahipti. Wadud 1970-75 yılları arasında Pensilvanya Üniversitesi’nde lisans eğitimini yaptı. Burada okurken İslam inancından etkilenerek 1972’de müslüman oldu. 1974 yılında ailesinin verdiği ismi resmi olarak değiştirip Amina Wadud adını aldı.

Wadud’un temel çalışmaları cinsiyet üzerine ve Kur’an’a dair araştırmalardır. İslamiyeti kabul ettikten hemen sonra İslam’da kadının yeri, İslam inancında kadın hakları gibi konularda feminist bakış açısıyla yazılar yazmaya başladı. 1989’dan 1992’ye kadar Malezya Uluslararası İslam Üniversitesi-IIUM’da Kur’anik Araştırmalar’da yardımcı profesör olarak çalıştı. Oradayken ‘Kur’an ve Kadın: Kutsal Tekstleri Kadın Perspektifiyle Yeniden Okuma’ başlıklı tezini yayımladı ve ‘İslam’da Kızkardeşler’ adlı sivil toplum örgütünün kurucuları arasında yer aldı. “Kur’an ve Kadın” adıyla Türkçe de basılan ve büyük yankı yaratan kitabı halen bu sivil toplum örgütü tarafından aktivistler ve akademisyenler için temel bir tekst olarak kullanılıyor, ancak Birleşik Arap Emirlikleri’nde yasaklanmış bulunuyor. Bu kitabında Wadud Kur’an’ın çeşitli ayetlerine farklı yorumlar getirerek, feminist bir bakış açısıyla İslam’da ve Kur’an’da kadının yeri konusunda tezler geliştirmiştir.

1994 Ağustos’unda Wadud Güney Afrika-Cape Town’daki bir camide İslamiyette adanmışlık üzerine bir Cuma vaazı verdi. Bir kadının camide vaaz vermesi Müslüman dünyasında duyulmamış bir şeydi. Nitekim tepkiler gecikmedi. Virginia’daki kimi müslümanlar hemen harekete geçerek, Wadud’un Virginia Commonwealth Üniversitesi’ndeki görevinden atılmasını talep ettiler. Aradan on yılı aşkın bir süre geçtikten sonra Wadud bu kez de ABD’de karma bir topluluğa Cuma namazı kıldırmaya karar verdi. Geçerli İslami kurallara göre, kadın ve erkeklerin ortak ibadetlerine ancak bir erkek imam öncülük edebilir. Çünkü, kadın ve erkeklerin camide ayrı ayrı bölümlerde oturması esas olduğu gibi, bir kadının yabancı erkeklere hitabı onun “mahremiyetine zarar verir ve haramdır”, üstelik “ikinci sınıf bir varlık olarak kadının erkeğe öncülük etmesi de caiz değildir!”

18 Mart 2005’de Amina Wadud New York’da 60 kadar kadın ve 40 kadar erkeğin haremlik-selamlık uygulaması olmadan birlikte katıldıkları Cuma namazında topluluğa imamlık yaptı. Amina Wadud’un Cuma namazı kıldırması birçok tartışmayı ateşledi. Özellikle de geleneksel İslam alimleri ve fakihleri kadından imam olamayacağını hep bir ağızdan dillendirerek suçlamalarda bulundular. Wadud ise geri adım atmayarak kadınların da imamlık yapabileceğini savunmaya devam etti.

Tepkilere karşın Amina Wadud daha sonraki süreçlerde de -İspanya ve İngiltere de dahil- değişik yerlerde karma gruplara imamlık yapmaya ve düşüncelerini çeşitli etkinliklerde savunmaya devam etti.

Wadud 2007’de Danimarka Demokrasi Ödülü’nü aldı. Çeşitli radyo ve TV programlarında yer almanın yanısıra bir belgesele de konu oldu.