Ana soyun izlerini taşıyan kabileler

- Site varsayılanı
863 views

İnsanlık, aMosuo 2na soylu bir kültür ile toplumsallaşmıştır. Artı ürünün, dolayısıyla da iktidarın ve hilenin keşfiyle birlikte baba soylu bir düzene geçiş yapılmıştır. Toplumun parçalanması, dağılması, birbirine yabancılaşması böyle başlamış, savaşlar ve ölümler baba soylu düzende eksik olmamıştır. Günümüze kadar süren bu kıyamet hali erkek dünyasının 5 bin yıl içerisinde devasalaşması sonucudur. Anaerkil toplumun paylaşımcı, sevgi dolu, dayanışmacı dünyası yıkılmış; yerine de çekişen, itişen, sevgisiz, baskıcı ve şiddet dolu bir dünya inşa edilmiştir.

Anaerkillik, sadece anne yolu ile soy belirleme değildir, kadına dayalı yaşam mirası ve kültürüdür. Kadın başat roldedir ve yaşam bu eksende örgütlenir. Peki günümüzde bu mirası koruyan ya da kısmen de olsa değerlerini taşıyabilen toplumlar var mıdır? Evet, var. Ataerkilliğin bütün zorbalığına rağmen varlığını koruyabilmiş o topluluklardan bazıları:

Minangkabau

Minangkabau kabilesi dünyanın bilinen en büyük ana soylu kabilesidir. Nüfusu 4 milyon kadardır ve Endonezya’nın Bukittingi kentinde yaşamaktadırlar. Kadınların özel bir değer taşıdığı bu toplulukta, miras anneden kızına geçer. Kadınlar yaşamın esaslarını belirlerken, erkek bireyler ise daha fazla din ve politika işlerinde yer alırlar. Anneliğin oldukça önemsendiği bu kabilede, gece eşi ile kalan erkek sabah erken uyanarak annesinin evine gitmek zorundadır. Erkek çocukları 10 yaşına kadar anneleri ile kalır ve daha sonra eğitim almak üzere eğitim kurumlarına dahil olurlar. Minangkabau kabilesi, erkek ile kadının boşanması durumunda mal varlığını kadına devreden bir geleneğe sahiptir. Kadınlar birçok konuda belirleyici ve söz sahibidir. Kabile şefleri genellikle erkeklerdir, fakat bu şefleri kadınlar seçmektedir. Kabile şefleri sorumluluklarını layıkıyla yerine getirmezlerse ve yetersiz bulunurlarsa, kadınların onları görevden alma hakkı vardır.Mosuo

Mosuo

Kadınların belirleyici olduğu topluluklardan biri de Mosuolardır.  Çin’de Yunan ve Sichuan Eyaletlerinin Tibet sınırı yakınlarında varlıklarını sürdürürler. Yaklaşık 40 bin nüfusları vardır. Ekonominin kadınların elinde olduğu bu kabilede neredeyse hiç kavga ve şiddet yaşanmıyor. Mosuolar tarım kültürüne sahiptir, ayrıca dokumacılıkla da uğraşırlar. Hayvan kesimini kadınlar yapmaz, bu iş erkeklere aittir. Ah-mi denilen yaşlı kadınlar evin sorumluluğunu üstlenir ve evde yaşayan bireylere ilişkin kararları Ah-mi verir. Aile gelirini düzenleyen de Ah-mi’dir.

Mosuo kabilesinde, kadınlar kiminle birlikte olmak istediğine kendisi karar verir. Birlikte olmaya karar verildiğinde ise, erkek kadının evine taşınır, zira erkeklerin evi yok! Kabilede evlilik şartı bulunmuyor, kadınlar ilişkilerinde özgürdür.

Bribri

AKANKosta Rika ve Kuzey Panama’yı da içine alan bölgede yaşayan Bribri kabilesi anaerkil yaşam kültürünü bazı yönleriyle koruyabilen bir kabiledir. Toplum ana-kadın etrafında birleşir. 1300 gibi küçük bir nüfusu olan bu kabilede, yaşlı kadınlar geleneklerin yaşatılmasında, yasaların belirlenmesinde belirleyicidir. Bribriler’de miras kadınlara kalır. Erkekler bu kabilede çok etkisiz değildir, fakat son söz kadınlarındır.

Hopi

“Hakikat meydana gelmez, o zaten vardır” sözü ile tanınan ve bu sözü yaşam felsefesi olarak bilen Kızılderili bir topluluktur. Kuzeydoğu Arizona’da yaşarlar. Anaerkil bir topluluk olarak bilinen Hopilerin nüfusu 8 bini bulmaktadır. Hopi’nin anlamı “barışçı, iyi, akıllı” manasına gelmektedir. Hopiler’de birçok alt klan vardır. Dünyaya gelen çocuklar annesinin klanına alınır. Artık ölünceye kadar bireyin kimliği bu klandır.

Hopiler tarım kültürüyle bilinirler. Klan yaşamında yaşlı kadınların sözü belirleyicidir, son karar onlardadır. Toprak erkek tarafından işlenir, hasat ise kadına teslim edilir. Evlenme-boşanma durumlarında da karar kadınlarındır. Hopilerin yaşadığı yerlerde bir evin kapısının önüne bırakılmış eşya görürseniz, o evde yaşayan kadının eşini boşadığı sonucuna varabilirsiniz.

Hopiler, Mayalar’a komşu topraklarda yaşamış ve onlarla etkileşim içerisinde olmuşlardır. Mayalar kadar olmasa da, Hopilerin de günümüz dünyasına ilişkin çok ilginç kehanetleri bulunmaktadır.Bribri 3

Tuareg

1000 yıldır Sahra Çölü üzerinde göçebe bir yaşam tarzı ile yaşayan bir topluluktur. 1.5 milyon nüfusu olan Tuaregler, İslam dinini seçmelerine rağmen, bu dinin katı kurallarına uymazlar, bu konuda sıradışı sayılabilirler. Bu nedenle kendilerini “Tanrı’nın terk ettiği” yani “Tuareg” olarak adlandırırlar. Bu kabilede kadınlar değil, erkekler örtünür. Erkekler taktıkları mavi peçeler nedeniyle “çölün mavi insanları” olarak tanınırlar. Kadınların yaşamdaki yeri erkeklere oranla daha belirleyicidir. Tüm yönleri ile anaerkil bir topluluk olmasa da, kadınların etkin olduğu bir kabiledir Tuaregler.

İslamın sert yasalarına rağmen, Tuareg kabilesinde kadınlar ilişkilerinde daha özgür sayılabilir. Kadınlar boşanmak istediğinde mal varlığının tamamını ve çocuklarının velayetini alabilir. MinangkabauErkek ise devesine binerek annesinin evine geri döner. Boşanmış kadın için bir kutlama yapılarak, evli kaldığı erkek ile bağının kalmadığının ilanı yapılır.

Akan

Gana Cumhuriyeti’nin en eski ve en önemli kabilesidir. Kabile-klan-aile ilişkilerine oldukça değer verilir. Akanlar, bu bölgede kabile şefliğinin anneden çocuğa geçtiği tek kabiledir. Bu geleneğe rağmen toplumun liderliğini erkek yapmaktadır. Hiyerarşik olarak örgütlenmiş olan Akanlar’da klanlar kendi içlerinde yerel ana soylara dayanır.  Miras, toprak paylaşımı, mülk, veraset de buna göre belirlenir.

Hazırlayan: Newaya Jin