Dolores Clara Fernández Huerta, Amerikalı bir işçi lideri ve işçilerin, mültecilerin, kadınların savunucusu bir sivil haklar aktivisti. 10 Nisan 1930’da New Mexico’nun bir maden kasabası olan Dawson’da doğdu. Babası Juan Fernández bir madenci, tarım işçisi, sendikacı ve daha sonra da New Mexico meclisi üyesi olarak çeşitli işler ve görevlerde yer aldı. Ailesinin tek kızı ve ikinci çocuğu olan Dolores’in anne-babası o daha üç yaşındayken boşandılar. Annesi Alicia Chávez onu ve iki erkek kardeşini California’nın Stockton bölgesindeki tarım işçileri topluluğunda büyüttü. Alicia Chávez başkalarına dönük nezaketi ve ilgisi ile tanınan biriydi; toplulukla ilgili olaylarda, değişik toplumsal organizasyonlarda ve kilisede aktif çalışmalar içinde bulunuyordu. Dolores’in yetişmesinde de önemli yer tutan kültürel farklılıkları bir zenginlik olarak daima teşvik ederdi. İkinci Dünya Savaşı yıllarında ikinci eşi ile birlikte işlettiği bir restoranı ve 70 odalı oteli olan bir iş kadınıydı. Otelinde düşük gelirli işçileri ve tarım işçilerinin ailelerini uygun fiyatlarla hatta bazen de parasız olarak ağırlardı. Bu durum kızı Dolores’in ileride tarım işçilerine destek olmak için çaba sarfetmesinde ona ilham veren etkenlerden biriydi. Dolores Huerta bir söyleşide, “Hayatımdaki etkili kişi annemdir. Çok zeki ve nazik bir kadındı” diyordu. Annesinin onun çocukluğundaki faaliyetleri, Dolores’in şiddetten uzak güçlü ruhsal şekillenmesinde ve sivil haklar konusu üzerinde yoğunlaşmasında etkili oldu. “Manevi güçlerden söz ettiğimizde, Hispanik (İspanyolca konuşan, Orta veya Latin Amerika kökenli Amerikalılar) kadınların bu konuyla daha içli dışlı olduklarını düşünüyorum. Vefanın ne olduğunu biliyoruz ve bu kültürün bir parçası. İlişkinin, adanmanın ne olduğunu biliyoruz” diyordu aynı söyleşide. Dolores’in öz babası ile ilişkileri de devam etti; onun sendikacılığı ve politik faaliyetleri yaşamını şekillendirirken Dolores’e ilham kaynağı oldu.
Ayrımcılığa maruz kaldı
Dolores Huerta’nın sosyal etkinliklerde yer alışı Stockton High School (lise) yıllarında başladı. Okuldaki birçok klüpte aktifti. 18 yaşına kadar İzci Kızlar’ın bir üyesiydi. Annesi onun ve erkek kardeşlerinin müfredat dışı aktivitelere katılmaları ve müzik dersleri alabilmeleri için yoğun çalışıyordu. Dolores piyano ile violin çalıyor ve dans dersleri alıyordu. Çeşitli alanlardaki başarılarına karşın Dolores, Meksikalılar ile Meksika kökenli Amerikalıların, özellikle de tarım işçilerinin maruz kaldıkları ayrımcı politikalardan kendisi de nasibini alıyordu. Okulda bazen işlemediği suçlardan dolayı kuşku altına alınıyor, hor görülüyordu. Etnik kökeninden dolayı onun yeteneksiz olduğuna inanan bir öğretmeni onu birinde arkadaşının çalışmasını çalmakla suçlamış ve haketmediği kötü bir not vermişti. Hispanik kökeninden dolayı dıştalanması onda toplumdaki bazı şeylerin değişmesi gerektiği düşüncesini geliştirdi.
1947’de liseden mezun olduktan sonra Dolores, Ralph Head ile evlendi, iki kızları oldu, ancak anlaşamayarak ayrıldılar. Kendisini tatmin etmeyen değişik işlerde çalıştıktan sonra yeniden okula dönen Dolores, Pasifik Üniversitesi’ne bağlı Stockton College’den öğretmen olarak mezun oldu. İlk okul öğretmeni olarak çalışmaya başladı ancak çoğunluğu tarım işçilerinin çocukları olan öğrencilerinin ağır yoksulluğu ve acınası yaşam koşulları nedeniyle öğretmenliği bırakarak kendisini ekonomik eşitsizliğe karşı mücadeleye adadı. “Çocukların sınıfa aç ve ayakkabısız geldiklerini görmeye dayanamadım. Tarım işçilerini örgütleyerek onların aç çocuklarına birşeyler öğretmeye çalışmaktan daha fazla şey yapabileceğimi düşündüm” diyordu. Yoksullara yardım etme kararlılığıyla 1955 yılında Fred Ross’la birlikte Toplum Hizmetleri Organizasyonu’nun (CSO) Stockton bölümünü kurdular. Organizasyon ırkçılığa, ayrımcılığa ve polis vahşetine son vermeyi ve tarım işçilerinin sosyal ve ekonomik koşullarını düzeltmeyi amaçlıyordu. Bu süreçte Dolores, kendisi de işçiler için mücadele eden bir aktivist olan Ventura Huerta ile evlendi ve beş çocukları oldu.
Grev günleri
1960 yılında Dolores Huerta, Tarım İşçileri Derneği’nin (AWA) kuruluşuna katıldı ve seçmen kayıt kampanyası başlattı. Politikacılar nezdinde, ABD vatandaşı olmayan mülteci işçilerin sosyal yardım ve pansiyon alabilmelerine, İspanyolca konuşanlar için oy pusulalarının hazırlanması ve sürücü kursları düzenlenebilmesine destek olmaları için lobi faaliyetleri yürüttü. Bu dönemde CSO görevlilerinden olan ve sonradan müdürlüğüne getirilen Cesar Chavez ile tanıştı. 1962’de her ikisi organizasyonun tarım işçilerine destek çabalarını artırması yönünde lobi yürüttüler ancak organizasyon kentsel konularda yoğunlaşıyordu ve onların istediği yönde hareket etmedi. Hayal kırıklığına uğramış olarak her ikisi de CSO’dan ayrılıp Gilbert Padilla ile birlikte Ulusal Tarım İşçileri Derneği’ni (NFWA) kurdular. Chavez ve Huerta sıkı bir takım olmuşlardı: Chavez dinamik lider ve konuşmacı, Huerta ise usta örgütleyici ve çetin görüşmeci.
1965 yılında AWA ile NFWA iç içe geçerek Birleşik Tarım İşçileri (UFW) olarak adlandırıldı. Aynı yıl komite, Coachella Vadisi’ndeki üzüm yetiştiricilerine karşı eyleme geçti. Chavez bütün tarım işçilerini kapsayan grevi örgütlerken Huerta da kontratlar konusunda görüşmeler yaptı. Beş zorlu yıl ardından UFW, 26 üzüm yetiştiricisi ile tarihi bir anlaşma imzaladı. Anlaşmaya göre; tarım işçilerinin çalışma koşulları iyileştirilecek, tarımda zararlı kimyasalların kullanımı azaltılacak, işsizlik ve sağlık yardımı başlatılacaktı. 1970’lerde Huerta bir ulusal marul boykotunu koordine etti ve 1975’de Tarımsal İş İlişkileri Kanunu’nun kabul edilmesi için gereken politik havanın yaratılmasına katkıda bulundu. Bu yasa tarım işçilerinin haklarını topluca pazarlık konusu yapmalarını kabul eden ilk yasaydı.
22 kez tutuklandı
Tarım işçilerinin haklarının bir savunucusu olarak Huerta sivil itaatsizlik eylemleri ve grevlere katılmaktan yirmi iki kez tutuklandı. Fakat amaçları doğrultusunda aktif çalışmalarına devam etti.
1980’lerde Dolores Huerta UFW’nin başkan yardımcısı olarak görev yaptı ve onun radyo istasyonunun kuruluşuna ortak oldu. Çeşitli konularda konuşmalar yapmaya devam etti; kapsamlı bir mülteci politikasını ve tarım işçileri için daha iyi sağlık koşullarını savundu. 1988’de ABD başkanlığı için adaylığını koyan George H. W. Bush’un politikalarına karşı yapılan bir protesto yürüyüşü sırasında neredeyse yaşamından oluyordu. San Francisco polisi tarafından dövülerek altı kaburgası kırılmış ve dalağı yırtılmıştı. Bu saldırı nedeniyle polise karşı açtığı davayı kazandı ve aldığı yüklü bir tazminatı tarım işçilerinin yararına kullandı.
Uzun bir iyileşme sürecinden sonra Huerta diğer çalışmalarından bir süreliğine ayrılarak kadın hakları üzerinde yoğunlaştı. İki yıl süreyle ülkeyi dolaşarak, Feminist Majority Foundation’un başlattığı, yönetim kademelerinde kadın temsilini güçlendirmeyi amaçlayan, “Gücün Feminizasyonu: 2000 yılı kampanyasına kadar 50/50” kampanyası doğrultusunda Latin kökenli Amerikalıları seferber etmek için çalıştı. Kampanya önemli bir başarı sağlayarak yerel, şehir ve federal düzeylerde kadın temsilinin artmasıyla sonuçlandı. Huerta ayrıca, kadınların parti adaylarının yüzde 52’sini teşkil etmesi ve memurların Amerikan ulusunun etnik farklılıklarını yansıtması gerektiği ilkeleri çerçevesinde 1992 yılında kurulan 21. Yüzyıl Partisi)yöneticilerinden biri olarak da görev yaptı.
Birçok ödül aldı
Dolores Huerta 1999 yılında UFW’deki görevinden ayrıldı ancak tarım işçilerinin, mültecilerin ve kadınların yaşamlarının daha iyi koşullara kavuşturulması yolunda çabalarını sürdürmektedir. Huerta onların korkusuz bir savunucusu olarak birçok kez onurlandırıldı. Bir kadın dergisi tarafından 1997 yılının en önemli üç kadınından biri olarak tanımlandı. Ellis Adası Özgürlük Madalyası’nı aldı ve Amerika’da seçkin başarı gösteren kadınlara yer veren bir kurum olan National Women’s Hall of Fame tarafından 1993’de onurlandırıldı. 1998’de Eleanor Roosevelt İnsan Hakları Ödülü’nü aldı. Aynı yıl, bir kadın yayını olan “Ladies’ Home Journal” onu 20. yüzyılın en önemli 100 kadını listesine dahil etti. 2002’de Puffin Vakfı ve Nation İnstitute tarafından ortak verilen ‘Yaratıcı Vatandaşlık’ ödülüne layık görüldü ve kazandığı 100 bin dolarla aynı yıl Dolores Huerta Vakfı’nı kurdu. Vakfın amacı, dar gelirli topluluklara örgütlenme ve eğitim yeteneklerini kazandırmak; doğal liderleri sahiplenmek ve desteklemek; sağlık ve çevre, eğitim ve gençliğin gelişimi ile ekonomik gelişme konularındaki politikaları savunmak. Huerta, Mayıs 2006’da Princeton Üniversitesi tarafından bir onur derecesiyle ödüllendirildi. Değinmediğimiz daha birçok ödül aldı.
Dolores Huerta mültecilik, gelir eşitsizliği, kadın ve Latin kökenli Amerikalıların haklarını ilgilendiren sosyal konularda konuşmalar yapmaya ve dersler vermeye devam ediyor. Donald Trump’ın ABD’nin yeni başkanı seçilmesinin ertesi günü, 21 Ocak 2017’de protesto amacıyla gerçekleştirilen Washington Kadın Yürüyüşü’nün onur başkanlarından da biriydi Huerta.
