Yeni Zelanda kadınlarının öncüsü: Kate Sheppard

- Fidan YILDIRIM
337 views
Katherine Wilson Sheppard ya da daha iyi bilinen adıyla Kate Sheppard İngiltere’nin Liverpool şehrinde 10 Mart 1847’de dünyaya geldi. Yeni Zelanda’nın en ünlü ve etkili süfrajetidir. Çabaları, Yeni Zelanda’nın 1893’te kadınlara oy hakkı tanıyan ilk ülke olması ile sonuçlanmıştır. Düşünceleri Hıristiyan sosyalizmi çerçevesinde ele alınmaktadır.

Kate, Scotland’da büyüdü ve burada eğitim gördü. Bir büro çalışanı olan babası Andrew Wilson Malcom 1862’de vefat edince annesi Jemima Crawford Souter, Kate ile onun bir kızkardeşi ve iki erkek kardeşini alıp 1868’de Yeni Zelanda’ya gitti ve Kate’in kızkardeşlerinden birinin yaşamakta olduğu Christchurch’e yerleşti. Kate 21 Temmuz 1871’de, bir bakkal olan Walter Allen Sheppard ile evlendi. 8 Ekim 1880’de Douglas adını verdikleri bir oğulları oldu.

Kadınlara oy hakkı mücadelesine aktif katkı sundu

Kate Sheppard Yeni Zelanda’nın ilk feministlerinden biri olarak, kadınların politika da dahil toplumsal yaşamın her alanında rol alması gerektiğine inanıyordu. Kendini adadığı ilk amaçlarından biri; kadınların korse gibi kısıtlayıcı giysilerden kurtulmasını sağlayacak bir kıyafet reformuydu. Kadınların “hanım hanımcık” olmaya özendirildiği bir çağda o, bisiklet sürme ve diğer fiziksel aktiviteler için kadınları teşvik etti. 1885 yılında Kate Sheppard, Amerika’da 1873 yılında kurulmuş olan İçki Karşıtı Hıristiyan Kadınlar Birliği’nin (WCTU) Yeni Zelanda kolunun kurucu üyelerinden biri oldu. Birlik, alkollü içki karşıtlığının yanısıra, kadınların ve çocukların refahı lehine yasal ve sosyal reformların uygulanmasını kolaylaştırmak için kadınlara oy hakkını da savunuyordu. 1887’de bölümlere ayrılan WCTU’da Kate Sheppard kadınlara oy hakkı çalışmalarından sorumlu oldu. Bu konuda basına mektuplar yazmanın yanısıra broşürler de kaleme alarak hareketin diğer katılımcılarıyla birlikte dağıtımını yaptı; toplantılar ve seminerler düzenledi. 1891-1892 yıllarında Yeni Zelanda Meclisi’ne kadınlara oy hakkı talebini içeren dilekçeler sundu. 1891 yılı Haziran’ında, içki yasağı yanlısı hareketin dergisi “The Prohibitionist”te kadınlar için bir sayfa açarak bu sayfaya düzenli olarak yazılar yazdı. Amerika ve İngiltere’nin de aralarında olduğu başka ülkelerdeki kadınlara oy hakkı mücadelesine de aktif katkı sundu.

Yasama organı seçimlerinde kadınlar

1893 yılında, Kate Sheppard’ın mensup olduğu hareket, bir halk desteği dalgasından güç alarak Parlamento’ya kadınlara oy hakkı tanınması talebini içeren üçüncü bir dilekçe sundu. Bu dilekçe, 1893 yılında çıkarılan ve kadınlara oy hakkı tanıyan seçim yasasının kabulüne ön ayak oldu. Aslında kadınlara oy hakkı hareketine karşı olan Başbakan Richard Seddon, yasanın kabulünden sonra Kate Sheppard’a bir kutlama telgrafı gönderdi; Yeni Zelanda Valisi David Boyle ise, yasanın imzalandığı kalemi ona sundu. Yasanın kabulünden sonra Kate Sheppard, kadınları seçmen kütüklerine yazılmaları için seferber etmeye kendini adadı. 1893 yasama organı seçimlerinde kadınların katılım oranı yüzde altmış beşti. Kate Sheppard 1894 yılında eşi ve oğluyla birlikte İngiltere’ye döndü ve Yeni Zelanda’daki zaferden güç alarak canlanmış olan İngiliz kadınlarının oy hakkı hareketi içinde yer aldı. 1895’te Yeni Zelanda’ya dönerek İçki Karşıtı Hıristiyan Kadınlar Birliği’nin gazetesi “White Ribbon”u çıkarmaya başladı. Aynı zamanda kadınların yalnızca oy kullanmakla kalmayıp yasama organı seçimlerinde yer alma hakkı kazanmaları için de kampanya yürüttü. Kadınlar bu hakka 1919 yılında kavuştular.

Kadın hakları mücadelesinin seçkin bir figürü oldu

1896 yılında Ulusal Kadın Konseyi’nin (NCW) kuruluşunda yer alan Kate Sheppard, Konsey’in ilk başkanı oldu. Kadınların parlamentoda yer alması mücadelesinin yanısıra evlilikte eşit haklara kavuşmaları için de çalışmalar yürüttü. Sağlık sorunları nedeniyle 1903’te NCW başkanlığından ayrılmak zorunda kalsa da kadın hakları mücadelesinin seçkin bir figürü olmayı sürdürdü. Eşi Walter Allen Sheppard 1915 yılında vefat etti. Kate Sheppard 1925 yılında feminist bir matbaacı olan William Sidney Lovell-Smith ile evlendi ve Kate Lovell-Smith adını aldı. Bu eşi de dört yıl sonra yaşamını yitirdi. Kate ise, 13 Temmuz 1934’te Christchurch’te hayata gözlerini yumdu. Ölümünün ardından bir gazetede yayınlanan ölüm ilanında şöyle yazıyordu: “Tarihimiz sürdükçe adı Yeni Zelanda’nın kız çocuklarına ilham olacak büyük bir kadın gitti!”
Kate Sheppard’ın anısına, Yeni Zelanda’nın on dolarlık banknotlarının üstünde resmi yer almaktadır.