Chandra Talpade Mohanty Hint asıllı bir feministtir. Kadın ve Toplumsal Cinsiyet Çalışmaları, Sosyoloji ve Eğitimin Kültürel Temelleri alanlarında isim yapmış seçkin bir profesör ve New York’taki Syracuse Üniversitesi’nde Dekanın Beşeri Bilimler Profesörüdür. Ulusötesi ve postkolonyal feminizm konularında isim yapmış bir teorisyendir.
Chandra Talpade Mohanty, 1955 yılında Hindistan’ın Mumbai şehrinde doğdu. 1974’te Hindistan’daki Delhi Üniversitesi’nden onur derecesiyle ve İngilizce alanında lisans derecesiyle mezun oldu. 1976’da İngilizce alanında yüksek lisans derecesi alarak eğitimini sürdürdü. Bir dönem Nijerya ve Londra’da kaldı. ABD vatandaşlığı aldı ve ABD’de eğitimine devam etti. Urbana-Champaign’deki Illinois Üniversitesi’ne girerek buradan 1980 yılında Eğitim alanında, özellikle de İngilizce öğretimi alanında yüksek lisans derecesi aldı. Eğitimini sürdürerek 1987’de Urbana-Champaign’deki Illinois Üniversitesi’nden doktorasını aldı. Ayrıca, 2008’de İsveç Lund Üniversitesi Sosyal Bilimler Fakültesi’nde Fahri Doktora aldı. ABD’de Ohio’daki Wooster Koleji tarafından Beşeri Bilimler alanında 2012’de Fahri Doktora ile ödüllendirildi. 2013 yılında New York’ta bulunan Syracuse Üniversitesi’nde kadın çalışmaları bölümü başkanı olarak görevlendirildi. Daha önce de New York-Clinton’daki Hamilton College’da kadın çalışmaları profesörü olarak görev yapmıştı.
Ulusötesi feminizmin teorisyeni
Chandra Mohanty, yalnızca Batı kültürlerindeki ve eski kolonilerdeki kadınların deneyimlerine odaklanan feminizme karşılık, ırkçılık ve sömürgeciliğin siyasi, ekonomik, kültürel etkilerini irdeleyen sömürge sonrası feminizm olan postkolonyal feminizm ile küreselleşme ve kapitalizmin insanları uluslar, ırklar, sınıflar, cinsiyetler ve cinsellikler üzerinden nasıl etkilediğiyle ilgilenen ulusötesi feminizmin bir teorisyenidir. Dünyanın dört bir yanındaki kadınların deneyimlerini keşfetmeye ulusötesi bir anlayışın dahil edilmesi yaklaşımını savundu. Mohanty, birçok dile çevrilen ve 2003 yılında yayınlanan “Feminism Without Borders: Decolonizing Theory, Practicing Solidarity” (Sınır Tanımayan Feminizm: Sömürgecilikten Kurtulma Teorisi, Dayanışma Pratiği) kitabının yazarı ve 1991 tarihli “Third World Women and the Politics of Feminism” (Üçüncü Dünya Kadını ve Feminizm Politikası) kitabının eş editörüdür. Ayrıca, “Feminist Genealogies, Colonial Legacies, Democratic Futures” (Feminist Soyağacı, Sömürge Mirası, Demokratik Gelecekler-1997) ve “Feminism and War: Confronting U. S. Imperialism” (Feminizm ve Savaş: ABD Emperyalizmiyle Yüzleşmek-2008) kitaplarını yazmış; Margaret Wetherell ile birlikte “The Sage Handbook on Identities” (Kimlikler Üzerine El Kitabı-2010) kitabını kaleme almıştır. Chandra Mohanty’nin çalışmaları daha çok ulusötesi feminist teori, anti-kapitalist feminist pratik, ırkçılık karşıtı eğitim ve bilgi siyaseti üzerinde yoğunlaşmaktadır. Ulusötesi misyonunun merkezinde, ırk, ulus, sömürgecilik, cinsellik, sınıf ve toplumsal cinsiyetin kesişimsel bir analizi yoluyla “sınırların ötesinde, sömürgeci olmayan bir feminist dayanışma” inşa etme projesi yer almaktadır.
“Üçüncü Dünya Kadını” klişesine eleştiri
Chandra Mohanty, “Centre for Feminist Foreign Policy” (Feminist Dış Politika Merkezi), “Centre for Intersectional Justice” (Kesişen Adalet Merkezi), “Signs: Journal of Women in Culture and Society” (İşaretler: Kültür ve Toplumda Kadınlar Gazetesi), “Transformations” (Dönüşümler), “The Journal of Inclusive Pedagogy and Scholarship” (Kapsayıcı Pedagoji ve Bilim Gazetesi), Güney Afrika’daki “Feminist Africa” (Feminist Afrika), Kore’deki “Asian Women” (Asya Kadınları), “Feminist Economics” (Feminist Ekonomi) ve “The Caribbean Review of Gender Studies” (Karayipler Cinsiyet Araştırmaları Dergisi) gibi kurum, gazete ve dergilerin danışma kurullarında yer almaktadır. Mohanty, 1984 yılında kaleme aldığı “Under Western Eyes: Feminist Scholarship and Colonial Discourses” (Batılı Gözler Altında: Feminist Bilim ve Sömürgeci Tezler) adlı makalesi ile tanındı. Bu denemesinde Mohanty, bilimsel, edebi, hukuksal, dilbilimsel, sinematik vb. çeşitli temsili söylemler aracılığıyla inşa edilen kültürel ve ideolojik ‘Kadın’ ile kolektif tarihlerinin gerçek, maddi öznesi olan ‘kadınlar’ arasındaki ilişkiyi feminist bilim pratiğinin ele almaya çalıştığı temel sorular olarak belirliyor. Batı feminizminin siyasi projesini ve Batılı feministlerin, kurtarmaları gereken, mağdur edilmiş, homojen “Üçüncü Dünya Kadını” klişesini eleştiriyor. Feminist literatürde Batılı kadın güçlü, özgürleşmiş, eğitimli, kendi bedeninden sorumlu ve genellikle üstün olarak tasvir edilirken Üçüncü Dünya Kadını ise zayıf, ezilen, eğitimsiz, haklardan yoksun ve genel olarak Batılı kadınlardan aşağı olarak kabul edilir. Mohanty, Batı feminizmlerinin Güneyli kadınlar arasındaki farklılıkları örtbas etme eğiliminde olduğunu, ancak baskı deneyiminin inanılmaz derecede çeşitli ve tarihsel, kültürel, bireysel nedenlere bağlı olduğunu belirtiyor. Kadınların bölgeden, sosyoekonomik statüden veya dini bağlılıktan etkilenmeyen benzer istek, ilgi ve arzulara sahip homojen, uyumlu bir grup olduğunu varsaymanın sorunlu olduğunu vurguluyor. Bu düşünce tarzı, kadınları bir araya getiren ve onları bir grup yapan şeyin aynı şekilde ezilmeleri olduğunu varsayar. Mohanty’nin bu makalesi, Üçüncü Dünya’dan gelen feministlerin daha geniş feminist hareket içinde seslerini duyurmakta karşılaştıkları zorlukları vurgulayan kilit bir çalışma olarak, Birinci ve Üçüncü Dünya’daki feministler arasındaki “güç ilişkilerinin yeniden tanımlanmasına” yol açtı.
Ortak siyasi projeler inşa etme gerekliliği
2003 yılında “Feminism Without Borders: Decolonizing Theory, Practicing Solidarity” (Sınır Tanımayan Feminizm: Sömürgecilikten Kurtulma Teorisi, Dayanışma Pratiği) adlı kitabını yayınlayan Mohanty, bu kitabında, teori ve pratik ile kişisel ve politik olan arasında bir köprü kurmayı savundu. Kitapta ele alınan konular arasında, farklılık siyaseti, ulusötesi dayanışma inşası ve neoliberal küreselleşmeye karşı antikapitalist mücadele yer almaktadır. Mohanty, “Batılı Gözler Altında” kitabının yeni baskısını yapmanın yanısıra, “Feminizmi Yeniden Yönlendirmek” adlı son bölümde makaleye yönelik eleştirilere bir cevap veriyor ve “Üçüncü Dünya ülkeleri ile Batılı feminizmler arasında ortak siyasi projeler inşa etme olasılığına, hatta gerekliliğine olan inancını tekrarlıyor.
