Daphne Caruana Galizia Maltalı bir araştırmacı gazeteci, köşe yazarı, aktivist ve blog yazarıydı. Panama ve Malta’daki yolsuzluk skandallarını açığa çıkaran gazeteciliğiyle tanındı. 16 Ekim 2017’de yaşamakta olduğu Bidnija’da arabasına yerleştirilen bombanın patlamasıyla yaşamını yitirdi.
26 Ağustos 1964’te Malta’nın bir sahil kasabası olan Sliema’da doğan (Evlenmeden önceki adı Daphne Anne Vella) Daphne, Michael Alfred Vella ile Rose Marie Vella’nın dört kızının en büyüğüydü. Malta’nın en küçük yerleşim yerlerinden biri olan Mdina’daki St. Dorothy Manastırı’nda ve Birkirkara’daki St. Aloysius Koleji’nde okudu. Daha sonra Malta Üniversitesi’nde eğitimini sürdürdü ve 1997 yılında arkeoloji alanında lisans derecesi ile mezun oldu. Maltalı bir akademisyen, kütüphaneci ve tanınmış arkeolog olan Antonio Annetto Caruana’nın torunu Peter Caruana Galizia ile 1985 yılında evlendi. Üç erkek çocuk annesiydi.
Malta’nın ilk kadın köşe yazarı
Daphne Caruana Galizia 1987’den itibaren gazetecilik yapmaya başladı. Malta’nın ilk kadın köşe yazarıydı. “Malta’nın haber odalarında tamamen erkeklerden oluşan bir kadronun olduğu, gazete köşe yazarlarının neredeyse hiç duyulmadığı ve makalelerin ya imza taşımadığı ya da takma adla yayınlandığı bir dönemde kendi adına yayın yapan ilk kişiydi.” (daphne.foundation, biography of Daphne Caruana Galizia) 1988’de Malta’nın “Sunday Times” gazetesinde köşe yazıları yazmaya başladı. Kendi zamanına göre sıra dışı, en karanlık yanlara ışık tutan, hiciv ve mizah içeren yorum, görüş, röportaj ve analizlerin karışımıydı köşesi. Daha sonra ”The Malta Independent” gazetesinin kuruluşunda yer aldı. 28 yaşına geldiğinde arkeoloji ve antropoloji okumak üzere Malta Üniversitesi’ne kaydoldu. Öğrenciliği döneminde de köşe yazılarını sürdürdü. “Arkeolojide yol gösterici bir ilke olan ‘Kanıtın yokluğu, yokluğun kanıtı değildir’ ilkesi gazeteciliğine uyguladığı bir düsturdu. İzlenecek hiçbir kanıt izi yokmuş gibi görünse bile, bir hikayeyi gözden kaçırmazdı.” (agy.) 2004 yılında yemek, tasarım, sanat ve kültür gibi ilgi alanlarını yansıtan dergiler yayınlamaya başladı. En popüler dergisi “Taste&Flair” (Tat ve Yetenek) adını taşıyordu ve bugün de Daphne Caruana Galizia Vakfı tarafından yayınlanmaya devam etmekte…
Panama Belgeleri yolsuzlukları ifşa etti
Malta’da Mart 2008’de genel seçimlere giderken bir blog yayını yapmaya başladı. İlk gönderisi “Yolsuzluğa sıfır tolerans” başlığını taşıyordu. Günlük ortalama 400 bin, bazen de bir milyon okucuya ulaşabiliyordu. Son gönderisini katledildiği 16 Ekim 2017’de saat 14.35’te yayınlamıştı…. Daphne Caruana Galizia’nın not defteri “Running Commentary” kaldırma girişimlerine rağmen çevrimiçi olmaya devam ediyor. Hakikatleri açığa çıkarma çabası 2013 yılındaki genel seçimlerde de devam etti. Seçimlerden bir gün önce, gizliliği ihlal gerekçesiyle tutuklandı. Kısa süre sonra serbest bırakıldı. 2016’da İşçi Partili Maltalı politikacı ve Enerji Bakanı Konrad Minzi ile özel kalemi Keith Schembri’nin Panama Belgeleri skandalına katılımına ilişkin bilgi yayınladı. ‘Panama Belgeleri’ skandalı dünyanın birçok ülkesindeki devlet ve parti başkanları ile politikacılar, sanatçılar, sporcular dahil tanınmış çok sayıda kişinin Panama hukuk firması Mossack Fonseca’daki hesaplarına dair bilgilerin ifşa olmasını içeriyordu. Panama dışında yer alan sınır dışı şirketler ve bu şirketlerin hissedarları ülkelerinden vergi kaçırmak veya kara para aklamak amacıyla bu hukuk firmasıyla iş yapıyorlardı. Hukuk firmasına ait 11,5 milyondan fazla belgenin sızdırılmasıyla birçok ülkede skandallar patlak verdi. Galizia’nın bu konudaki bilgileri ifşa etmesi üzerine Washington’daki medya kuruluşu Politico onu “Avrupa’yı sarsan 28 kişiden biri”, “Malta’daki şeffaflık eksikliğine ve yolsuzluğa karşı savaşan tek bir kadında bütün bir WikiLeaks” olarak tanımladı.
Gazeteciliği ülkeyi seçime götürdü
Daphne Caruana Galizia 2017 yılında Malta’nın Avrupa Birliği içerisinde vergi kaçakçılığını organize ettiğini ortaya çıkaran Malta Dosyaları skandalı çerçevesinde, Panama Belgeleri’nde adı geçen Maltalı şirket Egrant’ın sahibinin, Başbakan Joseph Muscat’ın eşi Michèle Muscat olduğunu iddia etti. Onu, Azeri bankası Pilatus Bank’a Malta’da çalışma izni verilmesi karşılığında Azerbaycan’ın verdiği rüşvetleri saklamak için Panama’da hesap açmakla suçladı. Bu skandal üzerine Malta’da erken seçime gidildi ancak hükümet düşmedi.
Bombalı araçla suikast
Galizia bütün bu gelişmeler üzerine çeşitli tehditlere maruz kaldı. Yangına teşebbüs edildi, köpeğinin boğazı kesildi, arabası yakıldı…16 Ekim 2017’de öğleden sonra saat 3 sıralarında bombalı aracının evinin yakınında infilak etmesi sonucu yaşamını yitirdi. Ölümünden iki hafta önce ölüm tehditleri aldığını açıklamıştı. Son blog yazısını suikastten yarım saat önce yazmıştı ve şöyle diyordu: “Artık baktığınız her yerde dolandırıcılar var. Durum umutsuz.” İsim vererek Enerji Bakanı Konrad Mizzi ve özel kalemi Keith Schembri’yi dolandırıcılıkla suçlamıştı. Galizia’nın öldürüldüğü günün akşamında binlerce kişi sokağa döküldü. Ertesi gün adalet talebiyle Valetta mahkemesi önünde gösteri düzenlendi. Bedeninin kalıntıları 27 Ekim 2017’de ailesine teslim edilen Galizia için 3 Kasım’da önce halka açık bir cenaze töreni sonra da özel bir cenaze töreni düzenlendi. Aynı gün Malta’da ulusal yas günü ilan edildi. Galizia’nın ailesinin istememesi nedeniyle Malta Devlet Başkanı, Başbakan ve muhalefet lideri cenazeye katılamadı. Eski başbakanlar ve kimi yetkililer cenazede hazır bulundular. Malta polisi, FBI, Europol ve Finlandiya polisinin işbirliğinde yürütülen bir soruşturmanın ardından cinayetle ilgili tutuklanan 10 kişiden 3’ü tutuklandı. Tutuklanan Vincent Muscat ile George ve Alfred Degiorgio kardeşler hakkında dava açıldı. Vincent Muscat daha sonra suçunu itiraf ederken olay yerinde bulunan bir sigara izmaritinde de Alfred Degiorgio’nun DNA’sı bulundu. 20 Kasım 2019’da da Yorgen Fenech adlı bir işadamı cinayetin beyni olduğu şüphesiyle tutuklandı. Fenech, Malta devletiyle gaz yakıtlı bir elektrik santrali inşa etmek üzere multi-milyon euroluk bir sözleşme yapan “Elektrogas” şirketinin yöneticisi ve Daphne Caruana Galizia’nın hakkında yazı yazdığı Dubai merkezli “17 Black” şirketinin sahibiydi. Muscat 15 yıl hapse mahkum edildi ve itirafı üzerine bombayı yapan da dahil üç kişi daha tutuklandı. Bu gelişme üzerine Malta polis komiseri olayın tüm faillerinin yakalanmış olduğunu iddia etti.
Başbakana uzanan yolsuzluklar
Sınır Tanımayan Gazeteciler tarafından da desteklenen ve uluslararası bir gazeteciler konsorsiyumu olan Yasak Hikayeler ağı “Daphne Projesi” adıyla suikastle ilgili bir araştırma yürüttü. Bu ağdan araştırmacılara göre, Galizia “Pasaport Kralı” olarak tanınan İsviçreli avukat ve iş insanı Christian Kalin ile Malta Başbakanı Joseph Muscat arasındaki bağlantılar üzerine yazmıştı. Kalin, Malta vatandaşlığını zengin insanlara satmaktaydı. Malta adası Malta vatandaşlığı ve Avrupa Birliği vatandaşlığını 1 milyon Euro’nun biraz üzerinde bir bedel karşılığında satıyordu. Bu da uluslararası yaptırımlardan kurtulmaya ve çok uygun vergilendirmeden yararlanmaya olanak veriyordu. Galizia, Malta İşçi Partisi hükümetinin bu pasaport satış programını kınamıştı. Calin ve Muscat suikastten önce, bu konuda yazmaya devam etmesi halinde Calin’in sahibi olduğu Henley&Partners hukuk firmasının Galizia’yı hakkında soruşturma açmakla tehdit etmesi konusunda anlaşmışlardı.
Adına gazetecilik ödülleri veriliyor
Galizia’nın anısına, birçok yere gücün ve sonsuz zaferin simgesi defne ağaçları dikildi. Ölümünden sonra Daphne Caruana Galizia için birçok anma töreni yapıldı, birçok ödül verildi. Bunlardan bazıları şunlar: Avrupa Parlamentosu, Daphne Caruana Galizia Gazetecilik Ödülü vermeye başladı. “Daphne Caruana Galizia’nın Hayatı ve Çalışması” adını taşıyan bir kitap The Relevant Press (Oxford) tarafından yayımlandı. 14 Kasım 2018’de Strasburg’da düzenlenen “Cinsiyet Eşitliği: Kimin Savaşı?” temalı “Dünya Demokrasi Forumu” Galizia’ya adandı. Strasburg Şehri Madalyası onun adına eşine teslim edildi. 1 Kasım 2018’de “BM Gazetecilere Karşı İşlenen Suçlarda Cezasızlıkla Mücadele Uluslararası Günü” vesilesiyle Paris’teki Eyfel Kulesi’nin ışıkları Galizia ve diğer gazeteciler onuruna bir dakika süreyle kapatıldı. 21 Ekim 2018’de Uluslararası Şeffaflık Örgütü, “Yolsuzlukla Mücadele Ödülü”nü Daphne Caruana Galizia’ya verdi.
