Meredith Jane Tax, Amerikalı bir feminist yazar ve politik aktivistti. İkinci dalga feminizmin tavizsiz bir sesi olarak işçi sınıfı kadınlarının, ardından da dünya çapında kadınların haklarına kavuşması mücadelesini verdi. Kürt halkı ve kadınlarının mücadelesini de desteklemekteydi.
Meredith Tax, 18 Eylül 1942’de ABD’nin Wisconsin Eyaleti’nin Milwaukee şehrinde, bir doktor olan Archie Tax ile ev hanımı Martha Brazy Tax’in kızı olarak, Yahudi bir ailede dünyaya geldi. Wisconsin’in Whitefish Bay köyünde eğitim aldı. 1960 yılında Whitefish Bay Lisesi’nde eğitim gördü. 1961’de girdiği, Massachusetts’in Waltham şehrinde Yahudi toplumu tarafından kurulmuş bir özel araştırma üniversitesi olan Brandeis Üniversitesi’nde İngilizce ihtisasını yaptı. Aynı yıl Brandeis’i radyo-televizyonda yayınlanan bir öğrenci yarışması olan College Bowl’da temsil etti. Amerika’da sınavla kazanılan ve en başarılı üniversite öğrencilerine verilen Ulusal Başarı Bursu’nu (National Merit Scholarship) kazananlardan biriydi. 1964’de bir araştırma üniversitesi olan Londra Üniversitesi’ndeki Birkbeck Kolleji’nde eğitimini sürdüren Tax, dört yıl Fulbright ve Woodrow Wilson bursları alıp 17. ve 18. yüzyıl İngiliz edebiyatı üzerine yüksek lisans yaptı. Ancak tezinin temalarından çok, sosyal adalet tarihiyle ilgilenmesi nedeniyle mezuniyetini tamamlamadı.
Savaş karşıtı harekette yer aldı
Meredith Tax’ın Londra’da okuduğu bu süreçte Vietnam Savaşı tırmanmaktaydı. Tax, New York Radikal Feministler örgütünün kurulmasında rol oynayan oda arkadaşı Ann Barr Snitow ile birlikte savaş karşıtı hareketin içinde yer aldı. Bu eylemlilik sürecinde ileride evleneceği, Amerikalı bir işçi örgütçüsü olan Jonathan Schwartz’la tanıştı ve birlikte Boston’a taşındılar. Meredith Tax ve mücadeleci arkadaşları burada kadınların kurtuluşu için mücadele etmeyi hedefleyen ve sosyalist-feminist bir kolektif olan “Bread and Roses”ı (Ekmek ve Güller) kurdular. Kolektifin ismi, 1912’de yapılan Lawrence tekstil grevinin sloganından geliyordu ve kolektif 1960-1970’lerde Boston’da aktif bir mücadele yürüttü.
‘Kadınların Yükselişi’
Meredith Tax, kolektifin kurulduğu dönemde 19. yüzyıl sonlarındaki emek ve oy hakkı hareketlerini de araştırmaya başladı. Bu araştırması temelinde, yazıldıktan ancak on yıl sonra bir yayıncı bulabilen ve 1980’de basılan ilk kitabını, “The Rising of the Women: Feminist Solidarity and Class Conflict, 1880-1917” (Kadınların Yükselişi: Feminist Dayanışma ve Sınıf Çatışması, 1880-1917) kaleme aldı. Kitap, 20. yüzyılın başlarında doğmakta olan kadın hareketi üyelerinin dönemin sendika aktivistleri, anarşistler, Marksistler ve toplumsal değişimde rol alan diğer kesimlerle birlikte yer aldığı mücadeleyi irdeliyordu. Parçalı bir yapı sergileyen bu dönem mücadelesi Tax’a göre, “toplumsal temeli çok dar, hedeflerine ulaşamayacak kadar beyaz ve politik olarak olgunlaşmamış” bir karakterdeydi. Tax, “Bread and Roses”ın yanısıra Maoist bir görüşe sahip olan “October League”e de (Ekim Ligi, Komünist Parti/ Marksist-Leninist) katıldı ancak kadınlara yönelik tutumunu eleştirdiği için atıldı. O dönemde Tax’ın düşüncelerini yanlış bulan liderleri daha sonra haklılığını anlayacaktı. Tax bu yıllarda fabrika işçisi ve ardından hemşire yardımcısı olarak çalışıp geçimini sağladı. Hareketli feminist dergi “Notes from the Second Year: Women’s Liberation”a (İkinci Yıldan Notlar: Kadınların Kurtuluşu) bir makaleyle katkıda bulundu. Makalesi, aralarında Kate Millet’ın da bulunduğu, feminizmin ikinci dalgasının tanınmış isimlerinin yazılarıyla birlikte dergide yer aldı. 1970’deki makalesi, “Woman and Her Mind: The Story of Daily Life” (Kadın ve Zihni: Günlük Yaşamın Öyküsü), ağırlıkta kapitalizm ve ataerkilliğe dayalı çağdaş kültürün kadınları kendilerine nasıl yabancılaştırdığını irdelemekteydi. “Toplumumuz, kadınları çıldırtan bir toplum olarak tanımlanabilir” diye yazıyordu makalesinde.
Kadının her türden hakları için siyasi eylem grubu
1977 yılında, Meredith Tax ve feminist yazar Alix Kates Shulman’ın da aralarında olduğu bir grup kadın, kürtaj hakları ve zorla kısırlaştırmanın önlenmesi için çalışacak bir siyasi eylem grubu kurdular. Amerika’da 1960’ların sonu ve 1970’lerin başında düşük gelirli azınlık kadınlarını hedef alan zorla kısırlaştırma uygulaması hayata geçiriliyordu. Tax’ın kurucu eşbaşkanı olduğu “The Committee for Abortion Rights and Against Sterilization-CARASA” (Kürtaj Hakları ve Kısırlaştırma Suistimaline Karşı Komite), Amerikan Kongresi’nin kürtaj için tıbbi yardımı sona erdirme çabasına karşı harekete geçti. Tax, çalışmaları süresince işçi sınıfı ve yoksullara odaklanmaktan, sınıf bakış açısıyla meselelere bakmaktan vaz geçmedi, daima solcu bir feminist oldu. Onu diğer feministlerden ayıran temel özelliği, bu keskin sınıf analizi, sınıfsal bakış açısıydı. Bir entelektüel olmanın yanısıra fabrika işçisi geçmişiyle işçi sınıfı hakkında bilgiye de sahipti ve işçi sınıfı ile yoksul kadınları örgütlemeyi biliyordu. Meredith Tax, aynı zamanda popüler bir yazardı da. “The Nation” (Ulus), “The Village Voice” (Köyün Sesi) ve başka yayınlara katkıda bulundu. 1982’de yayınlanan, tarihi destan niteliğindeki “Rivington Street” ve devamı olan 1988 basımlı “Union Square”, Manhattan’ın Aşağı Doğu Yakası’ndaki pogromlardan ve iki dünya savaşından kaçan Rus Yahudi bir ailenin yaşadıklarını konu ediyordu. 1981’de yayınlanan resimli çocuk kitabı “Families” (Aileler) değişik aile yapılarını (boşanmış, bekar, gey, lezbiyen anne-babalık) tasvir ediyordu. Kitap, geleneksel aile yapısının dışına çıktığı için Hristiyan Koalisyon’un saldırısına uğradı ve yasaklandı. Ancak, 1996 ve 1998’de olmak üzere iki baskısı daha çıktı. Tax bu kitapta kızı Corey’i yetiştiren boşanmış bekar bir anne olarak kendi deneyimlerini ve kızının okulundaki çocukların ailelerinin yapısını ele almıştı. Kitap, okul bölgesindeki aileler tarafından, eksik bir bakış açısıyla, boşanmayı yücelten bir kitap olarak değerlendirildi.
PEN eşbaşkanlığı
Meredith Tax, “Chicago Women’s Liberation Union”ın (Chicago Kadın Kurtuluş Birliği) bir üyesiydi. 1986’da Tax ve Grace Paley, kadın yazarları sansüre karşı koruyan “PEN American Center Women’s Committee”nin (PEN Amerika Merkez Kadınlar Komitesi) kurucu eşbaşkanları oldular. Tax daha sonra “İnternational PEN’s Women Writers’ Committee”nin (Uluslararası PEN Kadın Yazarlar Komitesi) açılış başkanı oldu. 1994’te de, feminist yazarlardan oluşan küresel bir özgür konuşma ağı olan “Women’s WORLD”ün (Kadınların DÜNYASI) kurucu başkanı oldu. 2011’de, köktenciliğe karşı çıkma, laik sesleri yükseltme ve insan haklarında evrenselliği teşvik etme misyonuna sahip bir düşünce kuruluşu ve savunuculuk grubu olan “Centre for Secular Space”in (Laik Uzay Merkezi) yönetim kurulu başkanı oldu. Meredith Tax’ın ilk eşi Jonathan Schwartz ve ikinci eşi Marksist filozof ve yazar Marshall Berman ile evlilikleri boşanmayla sonuçlandı. İki çocuk annesiydi. Corey Tax adındaki kızı 2020’de vefat etti, Elijah Tax-Berman adındaki oğlu ise bugün Amerika’da yaşamını sürdürmektedir. Meredith Tax, 25 Eylül 2022’de Teaneck-New Jersey’deki bir bakım evinde yaşamını yitirdi. 80 yaşında ve meme kanseriydi.
Kürt ve kadın mücadelesini destekledi
Meredith Tax, son yıllarında Kürdistan halkının ve kadınlarının özgürlük mücadelesinden çok etkilenmiş ve etkin bir destekçisi olmuştur. Kürt kadınlarının 2014’te Kobanê’de İŞİD’e karşı verdiği destansı direniş Tax’ın dikkatini Rojava’ya çekmiş ve o tarihten itibaren Kürdistan özgürlük mücadelesini ve Kürt kadın hareketini daha iyi tanıma çabasına girmenin yanısıra Kürt kadın mücadelesini, özgün özerk örgütlenmeyi ve kadın sistemini kitaplarına konu etmiştir. 2016’da yayınlanan beşinci kitabı “The Road Unforeseen: Women Fight the Islamic State” (Öngörülemeyen Yol: Kadınlar İslam Devleti İle Savaşıyor) Rojava’daki Kürt kadın direnişini işlemektedir. Kadın özgürlük mücadelesi odaklı bir devrim için Rojava Devrimi’ni örnek olarak görmüş, korunması ve desteklenmesi gereğini savunmuştur. “Defend Rojava” (Rojava’yı Savun) komitelerinin Kuzey Amerika’da örgütlenmesinde öncülük etmiştir. Sadece yazılarıyla değil, eylem ve etkinliklerde aktifçe yer alarak da Kürt halkı ve kadınlarının mücadelesine desteğini sunmuştur. Kürdistan’daki savaşa, İmralı tecritine, Rojava’ya dönük işgal saldırılarına vb. karşı açıklamalara imza atmış; dünyanın dikkatini bu konulara çekmek ve harekete geçilmesini sağlamak için çaba sarfetmiştir. Feminist çevrelerin Kürt kadın hareketinin mücadele deneyimlerini incelemeleri ve tecrübelerinden yararlanmaları önerisinde bulunmuştur. Kürt halkı ve kadınlarının mücadelesinin tanıtılması ve desteklenmesindeki çabaları çok büyük bir değer ifade etmektedir. Meredith Tax, yazıları, konuşmaları, eylemleriyle yalnızca Amerikalı kadınların değil, dünyanın dört bir yanındaki kadınların da haklarına kavuşma ve özgürleşme mücadelelerinde güçlü bir ses, etkin bir öncü olmuştur.
